Altı şapka öğrenme tekniği; dünyanın en yaratıcı insanlarından kabul edilen Edward de Bono tarafından geliştirilen yaratıcı düşünmeyi esas alan bir düşünme sistemidir. “Yaşadığımız teknoloji çağında bilgiye erişmek artık zor değil. Ama önemli olan; elimizdeki bilgileri nasıl topladığımız ve üstün bir değer yaratabilmek adına bu bilgileri nasıl kullandığımızdır. Bugünün dünyasında en temel varlıklar; nakit, yetkinlikler ve yaratıcılıktır.’’ diyen Edward de Bono,  Altı Şapkalı Düşünme Tekniği ile bu varlıkları fark yaratabilmek için nasıl kullanabileceğimizi açıklıyor. Bireylerin farklı bakış açılarıyla düşünmesini sağlayarak, bir olayı birden çok yönüyle görmemizi sağlıyor. Aynı zamanda günümüzde pek çok sektörde ve eğitim alanında kullanılan bu teknik yalın ve etkili bir grup tartışması yöntemidir.

Edward De Bono bu düşünme tekniğini sistematik hale getirirken şapkayı seçmiştir çünkü şapka kolay takılıp çıkarılabilen, giyim kuşamı tamamlayan bir aksesuardır. Şapkalar genellikle kişilerin sosyal statüleri ve yaşam tarzları ile ilgili bilgi verir. Şapka ile düşünce arasında ilişki kurulur. Katılan herkes şapkalardan birini takar ve o doğrultuda düşünür. Düşüncenin temel yönleri değişik altı renkli şapkayla simgelenir. Düşünürlerin duygu, mantık, bilgi, umut ve yaratıcılığa her seferinde aynı anda odaklanması yerine ayrı ayrı düşünebilme özelliğini sağlayarak, sistematik düşünüp doğru kararlar vermesini amaçlar. Bireyler tek tip düşünmek yerine farklı bakış açılarına sahip olurlar. Katılımcıların empati yeteneği gelişir. Gereksiz tartışmalar önlenir.

Beyaz Şapka

Tarafsız ve objektiftir. Kesin bulgular ve belgelerle ilgilenir. Beyaz şapkayı takan bireyler; elinde var olan bilgileri, ulaşması gereken bilgileri ve bu bilgileri nasıl elde edebileceğini analiz eder. Amaç; pratik olmak ve bilgilerin kesinlik derecesini tespit etmektir. Beyaz şapkalı her zaman ‘’net’’ olmak ister.

Kırmızı Şapka

Kırmızı duyguları, sezgileri, tutkuları ve heyecanları ifade eder. Kırmızı şapka takan düşünür korku, öfke, nefret, kıskançlık gibi bilinçaltında olan duygularını açığa kavuşturur. Kırmızı şapkalı ‘’Konuyla ilgili duygularım bunlardır.’’ der. Bu şekilde düşünme haritasının en önemli bölümlerinden olan duygusal kısmı çizilmiş olur. Ayrıca duyguların etkisinin saptanmasını sağlar.

Siyah Şapka

Karamsarlığın, olumsuzluğun ve kötümserliğin şapkasıdır. En önemli görevi eleştirmektir. Siyah şapkayı takan kişi, getirdiği eleştirel yaklaşımlar sayesinde tehlikelerin saptanmasını ve zamanında önlem alınmasını sağlar. Riskleri ortaya koyar ve alınan kararların neden işe yaramayacağını açıklar. Şapkaların en yararlısı ve en işe yarayanı olmakla birlikte sürekli kullanımı tehlike yaratabilir. Objektif bir analiz şapkasıdır.

Sarı Şapka

Sarı şapka konuyla ilgili olumluluk, uygulanabililirlik ve yararla ilgilenir. Avantajları ve elde edilecek iyi şeyleri ortaya koyar. Sarı şapkayı taktığımız zaman, yapılan bir önerinin değerini ve yararını saptamak için hemen çaba göstermeye başlamış oluruz. Yapıcı ve üretici bir düşünme tekniğidir. Somut kararlar ortaya çıkar.

Yeşil Şapka

Yeşil üretkenliğin, enerjinin, büyümenin ve yeni fikirlerin şapkasıdır. Yeşil şapka takıldığında yaratıcı fikirler ortaya konulup, değişik öneriler sunulur. Yeşil şapkayı takan birey alternatifleri ve bu alternatiflerin uygulanabilirliğini araştırır. Düşüncelerinin önüne hiçbir engel koymaz. ‘’Kışkırtma’’ yeşil şapkanın önemli özelliklerinden biridir. Kışkırtma yöntemiyle olağan kalıpların dışına çıkılır ve yaratıcılık artar.

Mavi Şapka

Seri kanlılığın, olgunluğun, ileri görüşlülüğün ve sistematikliğin şapkasıdır. Düşünme sürecinin işleyişini kontrol eder. Bir nevi genel değerlendirme aşamasıdır. Oyunun kurallarına göre oynanmasını sağlar. Bu ana kadar neler yaptık ve bundan sonra neler yapmalıyız sorularına cevap arar. İyi bir gözlemcidir. Düşünmenin sonunda elde edeceklerimizi tartışmak için de mavi şapka takılır. Mavi, tartışma verilerini belli bir süzgeçten geçirir ve en doğru kararı verir.

Örnek vermek gerekirse, araba almaya karar veren bir kişi altı şapka tekniğini şu şekilde kullanmıştır.

Beyaz Şapka: 70 bin km, 1996 model. 25.000

Kırmızı Şapka: Ayaklarım yerden kesilecek araba sürmeyi çok seviyorum.

Siyah Şapka: Ya arabanın km’ si ile oynanmış ise. Eski araba, çok arıza yapmasın.

Sarı Şapka: İşlerimi daha kısa sürede hazırlarım. İstediğim kadar alışveriş yapabilir. Sabahları biraz daha geç uyanırım.

Yeşil Şapka: Arabaya bir bakım yaptırırım, 3.000 lira daha pahalıya satarım.

Mavi Şapka: Bu arabayı almasam iyi olacak.

Altı şapkalı düşünme tekniğinin ana amacı, düşünme sürecine odaklanıp geliştirmek, yaratıcılığı cesaretlendirmek, paralel ve lateral düşünmeyi sağlamak, iletişimi iyileştirmek, karar verme sürecini hızlandırmak ve tartışmalardan kaçınmaktır.

Sonuç olarak ise, insanların farklı yönleri görmesi, çok yönlü düşünmesi, analiz etmesi ve bunların sonucunda kararlar vermesi altı şapkalı düşünme ile kazandırılabilir.

https://tr.wikipedia.org/wiki/Alt%C4%B1_%C5%9Eapkal%C4%B1_D%C3%BC%C5%9F%C3%BCnme_Tekni%C4%9Fi